۹ دلیل نخوابیدن نوزاد در شب + راهکارهای موثر برای خواب بهتر
یکی از دغدغه‌های همیشگی والدین، مخصوصا در ماه‌های اول تولد نوزاد، بی‌خوابی‌های شبانه و بیدارماندن کودک است. شاید شما هم بارها در دل شب با چشم‌های خسته و نگران، به نوزادتان نگاه کرده‌اید و با خود پرسیده‌اید: «چرا نمی‌خوابی کوچولو؟»
دلیل نخوابیدن نوزاد در شب تحت تاثیر عوامل مختلفی از نیازهای فیزیولوژیکی گرفته تا وابستگی به حضور مادر، قرار دارد. اما خبر خوب اینجاست که با شناخت علت‌های این مشکل و به‌کارگیری راهکارهای ساده و علمی، می‌توان به خوابی آرام برای نوزاد و شبی آرام برای والدین رسید.
در این مقاله از سایت مستر قاووت، به بررسی مهم‌ترین دلایل بی‌خوابی شبانه نوزادان و راهکارهای کاربردی برای کمک به خواب بهتر آنها می‌پردازیم.
دلایل علمی و واقعی برای نخوابیدن نوزاد در شب
خواب شبانه نوزاد، نه‌تنها برای رشد و سلامت خودش حیاتی است؛ بلکه برای آرامش و بازسازی انرژی والدین نیز اهمیت دارد. با این حال، گاهی اوقات نوزادان در دل شب بیدار می‌مانند و والدین را هم با خود بیدار نگه می‌دارند. این بی‌خوابی معمولا بی‌دلیل نیست؛ از ناراحتی‌های جسمی کوچک گرفته تا عوامل احساسی یا محیطی، هرکدام می‌توانند خواب نوزاد را مختل کنند. در ادامه، با ۱۰ دلیل نخوابیدن نوزاد در شب آشنا می‌شوید تا بهتر بتوانید به نیازهای او پاسخ دهید و خواب آرام‌تری برای همه اعضای خانواده فراهم کنید.
گرسنگی یا تشنگی در نیمه‌شب
گرسنگی یکی از دلایل رایج بی قراری و نخوابیدن نوزاد در شب، به‌ویژه در ماه‌های اولیه زندگی است. نوزادان در این دوره معده کوچکی دارند که نمی‌تواند مقدار زیادی غذا را نگه دارد، به همین دلیل به تغذیه‌های مکرر حتی در شب نیازمندند. به‌خصوص در صورت شیردهی، نوزاد ممکن است در ساعات شب به دلیل سوخت‌وساز سریع‌تر یا نیاز به آرامش از شیر مادر تغذیه کند.
چطور باید بفهمید که نوزاد به‌خاطر گرسنگی گریه می‌کند؟ اگر نوزاد پس از بیدارشدن از خواب و گریه‌کردن، با خوردن شیر آرام می‌شود، به‌احتمال زیاد گرسنگی باشد. معمولا پس از تغذیه، نوزاد دوباره به‌راحتی می‌خوابد.
برخی از والدین برای کمک به حل این مشکل، برنامه‌های شیردهی را تنظیم می‌کنند یا قبل از خواب، یک وعده کامل‌تری از شیر به نوزاد می‌دهند تا احتمال گرسنگی در نیمه‌شب کاهش یابد. در مقاله تنظیم خواب نوزاد اطلاعات بیشتری در مورد نحوه شیردهی در طول روز و شب ارائه کردیم.
کولیک یا دل‌دردهای نوزادی
کولیک یکی از مشکلات رایج در ماه‌های اول تولد است که باعث ایجاد درد شدید در شکم نوزاد و علت شب نخوابیدن نوزاد می‌شود. این درد معمولا به دلیل گازهای موجود در شکم یا مشکلات گوارشی رخ می‌دهد و نوزاد را بی‌قرار می‌کند.
کولیک معمولا با گریه‌های شدید و طولانی‌مدت، به‌ویژه در ساعت‌های خاص شب همراه است. نوزاد ممکن است پاهای خود را جمع کرده و به شکم فشار دهد. گاهی این مشکل باعث می‌شود که کودک شما، از شیر خوردن امتناع کند. برای کسب اطلاعات بیشتر، مقاله علت گریه نوزاد هنگام شیر خوردن را مطالعه کنید. برای کمک به نوزاد مبتلا به کولیک، والدین می‌توانند از تکنیک‌های ماساژ ملایم شکم، تغییرات در تغذیه (در صورت شیردهی، تغییر رژیم غذایی مادر) و استفاده از قطره‌های ضد گاز کمک بگیرند.
رفلاکس معده
رفلاکس معده یکی از مشکلات گوارشی است که در نوزادان به‌ویژه در ماه‌های اول شایع است. در این وضعیت، اسید معده به داخل مری برگشت می‌کند و میتواند باعث بیدارشدن نوزاد از خواب و گریه‌های دردناک شود.
نوزادی که مبتلا به رفلاکس است، ممکن است بعد از هر وعده‌غذایی استفراغ کند یا در حین خواب گریه کند. همچنین ممکن است نشانه‌هایی از سوزش معده مانند گازگرفتن و ناراحتی نشان دهد.
برای پیشگیری از این مشکل، والدین باید از تغذیه نوزاد در حالت نیمه نشسته یا استفاده از بالش‌های ویژه برای جلوگیری از رفلاکس کمک بگیرند. اگر این مشکل ادامه پیدا کند، حتما باید با پزشک متخصص مشورت کنید و دنبال علت اصلی و حل مشکل باشید.
دندان درآوردن
رشد دندان‌های شیری یک علت نخوابیدن نوزاد ۱۰ ماهه در شب است. هنگام رشد دندان‌ها، لثه‌ها ملتهب و حساس می‌شوند و درد زیادی برای نوزاد ایجاد می‌کنند که باعث بیداری و ناراحتی شبانه می‌شود. پس در این بازه‌های زمانی، اگر نوزادتان به طور ناگهانی بیشتر از معمول گریه می‌کند، در لثه‌هایش التهاب یا تورم مشاهده کردید و متوجه شدید که برای جویدن اشیا اشتیاق دارد، احتمالا در حال دندان درآوردن است.
کاهش وزن، تب خفیف و آب‌ریزش‌های طولانی‌مدت هم جزو علامت‌های دیگر رشد دندان‌های شیری است. شما می‌توانید برای کاهش این درد، از حلقه‌های دندان‌گیر سرد یا ماساژ ملایم لثه‌ها کمک بگیرید.
همچنین برای جلوگیری از کاهش وزن و افزایش ایمنی نوزادتان، بهتر است رژیم غذایی مغذی داشته باشید. مثلا استفاده مداوم از قاووت شیر افزا باعث تقویت نوزاد می‌شود و به طور غیرمستقیم روی بهبود خواب شبانه نوزاد موثر است. در مقاله شیرافزا طبیعی، مزایای بیشتر این محصول را توضیح دادیم.
وابستگی به حضور مادر یا پدر برای خوابیدن
بسیاری از نوزادان به خوابیدن در کنار والدین یا حضور آنها برای آرام‌شدن و خوابیدن عادت می‌کنند. این وابستگی میتواند باعث شود که نوزاد در شب‌های بعدی به‌محض بیدارشدن، نتواند دوباره به خواب برود مگر اینکه والدین در کنار او باشند.
پس اگر نوزاد فقط زمانی به خواب می‌رود که مادر یا پدر در کنار او باشند و در غیر این صورت گریه کند، میتواند نشانه‌ای از وابستگی به حضور والدین و علت نخوابیدن نوزاد چهار ماهه در شب باشد. زیرا نوزادان در ماه‌های اول طبق الگویی که به آنها آموزش داده‌اید رفتار می‌کنند.
برای رفع این مشکل بهتر است یک روتین خواب مستقل برای نوزاد تعریف کنید که به تدریج او را به خوابیدن بدون نیاز به حضور والدین عادت دهد. استفاده از تکنیک‌های خواب خودتنظیمی و آرامش‌دهنده مانند پخش موسیقی ملایم یا استفاده از یک عروسک خواب‌آور نیز مفید است.
محیط خواب نامناسب (نور، صدا، دما)
محیط خواب نوزاد تاثیر زیادی بر کیفیت خواب او دارد. نور زیاد، صداهای مزاحم، یا دمای نامناسب میتواند باعث بیدارشدن نوزاد و ناتوانی در خوابیدن شود.
اگر نوزاد به‌محض قرار گرفتن در تخت‌خواب شروع به گریه می‌کند یا بعد از مدتی بیدار می‌شود، احتمالا دلیل شب نخوابیدن نوزاد مربوط به محیط خوابش است. همچنین، اگر نوزاد با تعریق زیاد یا سرد بودن دست‌ها و پاها بیدار شود، احتمالا دما مناسب نیست.
پس شما به‌عنوان والدین باید مطمئن شوید که اتاق نوزاد تاریک، ساکت و در دمای مناسب (حدود ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد) است. استفاده از نورهای کم‌نور یا لامپ‌های شب‌رو و جلوگیری از صداهای مزاحم از جمله مواردی است که میتواند به بهبود خواب نوزاد کمک کند.
تغییرات در برنامه خواب یا مسافرت
نوزادان به برنامه‌های ثابت و روتین‌های خواب نیاز دارند. تغییر در این روتین‌ها، مانند سفر به مکانی جدید یا تغییر زمان خواب، باعث اختلال در خواب شبانه نوزاد می‌شود.
اگر نوزاد پس از مسافرت یا تغییرات در برنامه خواب شروع به بی‌خوابی و بیدارشدن‌های مکرر کند، ممکن است به دلیل اختلال در روتین خواب باشد.
به طور کلی برای درمان شب نخوابی نوزادان بهتر است روتین خواب تا حد ممکن در طول سفرها و تغییرات محیطی حفظ شود. والدین می‌توانند محیط خواب نوزاد را با آشناکردن او با وسایل خواب خود مانند پتو یا اسباب‌بازی‌های مورد علاقه، برای او راحت‌تر کنند.
تحریک بیش از حد در طول روز
اگر نوزاد در طول روز فعالیت‌های زیادی داشته باشد یا تحت تاثیر محرک‌های زیاد قرار گیرد، ممکن است در شب نتواند به‌راحتی به خواب رود. این تحریک زیاد میتواند ناشی از بازی‌های هیجانی، ملاقات با افراد جدید یا تجربه محیط‌های شلوغ باشد.
پس اگر نوزاد در پایان یک روز شلوغ، نوزادتان بیشتر از حد معمول بی‌قراری کند یا به‌راحتی به خواب نرود، احتمالا در طول روز تحت تاثیر تحریکات بیش از حد قرار گرفته است.
در این مورد باید تلاش کنید که لابه‌لای شلوغی‌ها و محرک‌ها محیطی، زمانی را برای آرامش نوزاد در نظر بگیرید. مثلا چرت‌های وسط روز یا ماساژدادن کودک در فضای آرام، به شما کمک می‌کند این مشکلات را مدیریت کنید.
مشکلات جسمی یا بیماریهای پنهان
گاهی اوقات نوزاد به دلیل بیماری‌هایی مانند گوش‌درد، سرماخوردگی، یا عفونت‌های جزئی نمی‌تواند به‌راحتی بخوابد. این مشکلات ممکن است به دلیل دردهای مزمن یا التهاب ایجاد شده باشند.
اگر نوزاد از خواب بیدار می‌شود و به‌وضوح ناراحتی جسمی دارد، مانند دست‌زدن به گوش‌ها یا گریه‌کردن به طور پیوسته، احتمالا درگیر یکی از این دردها است. در این صورت، باید به متخصص مراجعه کنید تا علت دقیق مشکل شناسایی شود و درمان مناسب شروع گردد.
چه زمانی بی‌خوابی نوزاد نگران‌کننده است؟ نشانه‌هایی که نباید نادیده بگیرید
تا اینجا سعی کردیم توضیح دهیم که چرا نوزادان شب‌ها نمی‌خوابند؟ به این ترتیب حالا می‌دانید که بی‌خوابی نوزاد در بسیاری از موارد طبیعی است و با رشد کودک به‌مرور بهبود پیدا می‌کند. اما گاهی برخی علائم می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری باشند که نیاز به بررسی تخصصی دارند. در این بخش با مهم‌ترین نشانه‌هایی آشنا می‌شوید که در صورت مشاهده آنها، باید با پزشک کودک مشورت کنید.
- نوزاد برای چند شب متوالی نتواند بیش از ۱ یا ۲ ساعت بخوابد.
- بی‌خوابی همراه با تب، کاهش اشتها یا تغییرات غیرعادی در مدفوع باشد.
- نوزاد هنگام خوابیدن به شدت بی‌قراری می‌کند، کمرش را خم می‌کند یا جیغ می‌کشد.
- نوزاد اصلا تمایل به خوابیدن ندارد، حتی در زمان‌هایی که معمولا خواب‌آلود بوده است.
- به نظر می‌رسد نوزاد دچار درد یا ناراحتی جسمی است.
برخی از علائم بی‌خوابی غیرعادی در نوزاد نیز عبارت‌اند از:
- کاهش وزن یا رشدنکردن طبق منحنی رشد: ممکن است نشانه تغذیه ناکافی و خواب ناکافی باشد.
- تحریک‌پذیری شدید یا گریه‌های مداوم: به‌ویژه اگر حتی با در آغوش گرفتن یا شیردادن آرام نمی‌شود.
- سرفه یا تنفس غیرعادی هنگام خواب: ممکن است نشانه رفلاکس شدید یا مشکل تنفسی باشد.
- وضعیت غیرمعمول حین خواب: مانند سفت شدن بدن، قوس کردن کمر یا چرخاندن مکرر سر.
والدین معمولا با گذشت زمان، ریتم خواب نوزادشان را بهتر درک می‌کنند. اما اگر احساس می‌کنید بی‌خوابی کودک شما بیش از حد طولانی شده یا با علائم مشکوک همراه است، مشورت با پزشک اطفال بهترین و مطمئن‌ترین کار است. برای اینکه رشد نوزاد شما مطابق منحنی رشد باشد، قوتو را از دوران بارداری و در طول دوران شیردهی جدی بگیرید. این محصول تمام مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز مادر و کودک را تامین می‌کند.
۵ راهکار ساده و موثر برای خواب بهتر نوزاد در شب (بر پایه تجربه و علم)
با اینکه بی‌خوابی نوزاد میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما خوشبختانه با چند روش ساده و قابل اجرا در خانه می‌شود به خوابی آرام‌تر برای کودک کمک کرد. البته قبل از هر راه‌حلی بد نیست بدانید به طور کلی نوزاد چند ساعت می‌خوابد؟ باید بگوییم الگوی خواب نوزادان متفاوت است و میزان خواب نوزاد بستگی به سن او دارد:
- ۰ تا ۳ ماهگی: حدود ۱۴ تا ۱۷ ساعت در شبانه‌روز (به‌صورت پراکنده بین شب‌وروز)
- ۴ تا ۶ ماهگی: حدود ۱۲ تا ۱۶ ساعت در شبانه‌روز (با خواب شبانه طولانی‌تر)
- ۶ تا ۱۲ ماهگی: حدود ۱۲ تا ۱۵ ساعت در شبانه‌روز (معمولا ۲ چرت در روز)
حالا که اطلاعات بیشتری در مورد زمان خواب نوزاد دارید، بهتر متوجه می‌شوید که آیا بی‌خوابی نوزاد شما طبیعی است یا خیر؟ در این بخش نیز راهکارهایی کاربردی را معرفی می‌کنیم که بر اساس تجربه والدین و توصیه متخصصان کودک طراحی شده‌اند.
تنظیم روتین خواب
نوزادان عاشق نظم و پیش‌بینی‌پذیری هستند. ایجاد یک برنامه خواب مشخص، شامل حمام، ماساژ، شیر خوردن، قصه‌خوانی یا لالایی، باعث می‌شود کودک متوجه وقت خواب و بیداری شود. انجام این روتین هر شب در یک ساعت ثابت، باعث ترشح ملاتونین (هورمون خواب) در بدن نوزاد می‌شود و خواب راحت‌تری را برایش به ارمغان می‌آورد.
تغذیه مناسب قبل از خواب
اگر نوزاد شیرخوار است، تغذیه کامل و آرامش‌بخش قبل از خواب، جلوی گرسنگی شبانه را می‌گیرد.
استفاده از صداهای سفید (White Noise)
صداهایی مثل صدای باران، پنکه یا حتی ویس‌های «وایت نویز» می‌توانند محیط خواب نوزاد را شبیه رحم مادر کنند. این صداها نویزهای مزاحم را پوشش داده و به نوزاد احساس امنیت می‌دهند، در نتیجه کمک می‌کنند کودکتان راحت‌تر و طولانی‌تر بخوابد.
کاهش تحریک‌های محیطی
نور زیاد، صدای تلویزیون، بازی‌های پرتحرک یا لباس‌های ناراحت، همگی می‌توانند مانع خواب شوند. قبل از خواب، نور محیط را کم کنید، لباس نوزاد را سبک و راحت انتخاب کنید و سعی کنید فضای خواب، فقط مخصوص استراحت باشد.
صبر، عشق و آرامش؛ راز خواب آرام نوزادان
بی قراری و نخوابیدن نوزاد در شب شاید یکی از سخت‌ترین بخش‌های زندگی والدین تازه‌کار باشد، اما باید بدانید که این دوران موقت است و با درک بهتر نیازهای کودک، راحت‌تر پشت سر گذاشته می‌شود. اگر شما با خونسردی، ثبات رفتاری و صبر به نیازهای نوزاد پاسخ دهید، او هم کم‌کم الگوی خواب منظم‌تری پیدا می‌کند.
فراموش نکنید که هر نوزاد منحصربه‌فرد است و دلیل شب نخوابیدن نوزاد ممکن است مشابه سایرین نباشد. راه‌حلی که برای یک کودک جواب می‌دهد، شاید برای دیگری موثر نباشد. اما با دقت، محبت و آزمون‌وخطا، می‌توانید بهترین مسیر را برای نوزاد خود پیدا کنید.
در این مسیر، از روش‌های طبیعی مثل تغذیه مناسب، ماساژ، صداهای آرامش‌بخش و محصولات سنتی و مقوی مانند قاووت‌های ویژه مادران شیرده کمک بگیرید تا بدون فشار و دارو، شب‌هایی آرام‌تر داشته باشید. برای خرید قاووت از طریق سایت مستر قاووت، کافیست روی لینک کلیک کنید.
سوالات متداول
- 1. چرا نوزادان شب‌ها نمی‌خوابند؟
- در ماه‌های اول زندگی نوزادان الگوی خواب منظم ندارند و بیدار شدن‌های شبانه کاملا طبیعی است. البته برخی مشکلات مثل اضطراب جدایی، گرسنگی، بیماریهای جسمی و… نیز میتواند این بی خوابی را ادامه دار کند.
- 2. شب بیداری نوزاد تا کی ادامه دارد؟
- اکثر نوزادان از حدود ۴ تا ۶ ماهگی شروع به خوابیدن طولانی‌تر در شب می‌کنند. البته این زمان در هر کودک متفاوت است و به عوامل زیادی مثل تغذیه، خلق‌وخو و محیط خواب بستگی دارد.
- 3. آیا مصرف غذاهای خاص توسط مادر بر خواب نوزاد تاثیر دارد؟
- بله. برخی غذاها می‌توانند شیر مادر را سنگین یا نفاخ کنند و باعث بی‌قراری نوزاد بشوند. در مقابل، خوردن خوراکی‌های ملایم و آرامش‌بخش مثل قاووت شیرافزا، باعث آرامش بیشتر نوزاد و بهبود خواب شبانه می‌شود.
- 4. چه زمانی باید برای بی‌خوابی نوزاد به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر نوزاد با وجود تغذیه مناسب و آرام‌سازی، همچنان گریه‌های شدید، نشانه‌های درد (مثل جمع کردن پاها، گوش‌درد، استفراغ یا تب) یا بی‌خوابی مزمن دارد، حتما با پزشک مشورت کنید.
- 5. استفاده از صدای سفید تا چه سنی برای نوزاد مجاز است؟
- استفاده از صدای سفید تا یک‌سالگی و حتی کمی بیشتر بی‌خطر است، به‌شرطی که صدا بیش‌ازحد بلند نباشد (کمتر از ۵۰ دسی‌بل) و فاصله مناسب از گوش نوزاد رعایت بشود. بهتر است در طول خواب‌های طولانی، صدای سفید مداوم نباشد.