راهنمای جامع تعداد دفعات شیردهی با نکات کلیدی و کاربردی
دفعات شیر خوردن نوزاد، نه فقط یک روش تغذیه بلکه یک برنامه دقیق بین مادر و نوزاد است. ریتمی منحصربه‌فرد که با گذشت زمان از 8 تا 12 بار تغییر می‌کند. در واقع مادر باید بر اساس نیاز نوزاد به فاصله 2 تا 3 ساعت یک بار، به او شیر دهد. در این مقاله از مستر قاووت، در مورد دفعات شیر خوردن نوزاد صحبت می‌کنیم و نکات مفیدی در این مورد آموزش می‌دهیم.
مقدار و دفعات شیر خوردن نوزاد از بدو تولد
تعداد دفعات شیردهی، یک عدد ثابت نیست و با توجه به شرایط هر مادر و نوزاد، تفاوت دارد. در مقاله آموزش شیردهی به نوزاد به طور مفصل توضیح دادیم که مهم‌ترین اصل، توجه به نیازهای نوزاد و شیردهی بر اساس تقاضای او است. با رعایت نکات کلیدی و توجه به نشانه‌های کافی بودن شیر که در ادامه بررسی می‌کنیم، می‌توانید شیردهی موفق و لذت‌بخشی را تجربه کنید.
روزهای ابتدایی پس از تولد
در روزهای اول پس از تولد، شیر مادر به صورت مایعی غلیظ و زردرنگ است که آغوز یا کلستروم نامیده می‌شود. آغوز سرشار از آنتی‌بادی‌های ضروری و فاکتورهای سیستم ایمنی است که از نوزاد در برابر بیماری‌های مختلف محافظت می‌کند.
به همین دلیل در 24 ساعت اول پس از تولد، مادر باید در سریع‌ترین زمان ممکن به نوزاد شیر بدهد. با توجه به اینکه حجم شیر در این دوران زیاد نیست (در حد یک قاشق چای خوری) توصیه می‌شود که نوزاد در 24 ساعت اول، 8 مرتبه یا بیشتر شیر مادر بخورد.
تغذیه مکرر در این دوره، به تحریک تولید شیر در مادر و همچنین تأمین نیازهای غذایی نوزاد کمک می‌کند. البته نگران نباشید، زیرا این مقدار کم آغوز در 24 ساعت اول، برای نوزاد کافی است و به بهبود قدرت مکیدن و قورت دادن نوزاد کمک می‌کند.
آغوز به دفع بیلی‌روبین اضافی کودک کمک کرده و از ایجاد زردی جلوگیری می‌کند. هضم آغوز برای نوزادان آسان است و دستگاه گوارش نوزاد را برای هضم شیر رسیده آماده می‌کند. شیر اولیه مادر همچنین دارای باکتری‌های مفیدی برای هضم مواد زائد است. این شیر در مقایسه با شیر رسیده، پروتئین بیشتر و قند و چربی کمتری دارد که قند خون نوزاد را تثبیت و از افت قند خون جلوگیری می‌کند.
در روزهای اول، معمولا نوزاد 2 پوشک خیس می‌کند که نشانه‌ای از کافی بودن تعداد دفعات شیردهی نوزاد تازه متولد شده است. تا پایان دو هفته اول پس از زایمان، آغوز به تدریج به شیر کامل تبدیل می‌شود و از لحاظ ظاهری، از زرد به سفید تغییر می‌کند.
دفعات شیر خوردن نوزاد در شش ماه اول پس از تولد
با افزایش سن نوزاد، مادر می‌تواند حجم شیر بیشتری در هر بار شیردهی به نوزاد خود بدهد. در نتیجه، فاصله بین شیردهی‌ها بیشتر خواهد شد. البته میزان شیری که برای سیرشدن نوزاد لازم است نیز افزایش می‌یابد. در این بازه زمانی نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شوند، باید 8 مرتبه در شب و روز شیردهی شوند.
اگر می‌خواهید برای یک وعده کامل نوزاد را سیر کنید، معمولا پس از هر دوره خواب کوتاه، نوزاد به‌خوبی شیر می‌خورد. در نهایت می‌توان گفت که در شش ماه اول پس از تولد، تعداد دفعات شیردهی به نوزاد به تدریج کاهش می‌یابد، اما همچنان تغذیه مکرر و بر اساس تقاضای نوزاد، اهمیت زیادی دارد.
با توجه به تأکید متخصصان برای تغذیه از شیر مادر، اگر شاغل هستید یا در شرایطی قرار دارید که برای چند ساعت امکان شیردهی نیست، نگهداری شیر مادر یکی از گزینه‌های مناسب به شمار می‌رود.
مدت‌زمان لازم برای شیردهی
این نکته را در نظر بگیرید که رفتار هر کودک با دیگری متفاوت است. برخی از نوزادان سریع شیر می‌خورند و برخی آرام و به همین دلیل نمی‌توان زمان دقیقی برای دفعات شیر خوردن نوزاد مشخص کرد.
مثلا نوزاد تازه‌متولدشده، بین 25 تا 45 دقیقه شیر می‌نوشد؛ اما به دلیل خواب‌آلودگی نوزادان در این سن، گاهی شیردهی طولانی‌تر هم می‌شود. گاهی هم نوزادان با یک سینه کاملاً سیر می‌شوند و گاهی نیاز به شیر خوردن از هر دو سینه دارند.
تعداد دفعات شیردهی نوزاد در شب نیز با بزرگ‌تر شدن نوزاد، کاهش می‌یابد. شیرخواران زیر شش ماه باید حداکثر هر 4 ساعت یک بار در شب شیر بخورند. اما گاهی تعداد دفعات شیردهی بعد از یکسالگی به یک بار در شب هم می‌رسد.
تعداد دفعات شیر نوزاد با توجه به جنسیت
به طور کلی، دفعات شیردهی به نوزاد بیشتر به سن او بستگی دارد و جنسیت نوزاد تاثیر چندانی در این موضوع ندارد. با این حال، توجه به تفاوت‌های فردی نوزادان بسیار مهم است. در جدول زیر، خلاصه‌ای از دفعات شیردهی نوزاد بر اساس سن را مشاهده می‌کنید:
| سن نوزاد | دفعات شیردهی در 24 ساعت | توضیحات |
| روزهای اول تولد | 8 تا 12 بار یا بیشتر | تغذیه مکرر برای تحریک تولید شیر و تامین نیازهای نوزاد ضروری است. |
| هفته دوم تا ماه دوم | 12 بار یا بیشتر | دفعات شیردهی و مدت زمان شیر خوردن متفاوت است، اما به طور میانگین هر 2 تا 3 ساعت یکبار. |
| ماه دوم تا ششم | 6 بار یا بیشتر | میزان نیاز شیرخوار به شیر کمتر می‌شود. |
| شش ماهگی به بعد | بر اساس تقاضا بین 3 تا 4 بار | با شروع تغذیه کمکی، دفعات شیردهی کاهش می‌یابد. |
توجه به علائم گرسنگی نوزاد
تشخیص علائم گرسنگی نوزاد و پاسخ به‌موقع به نیازهای او، کلید یک شیردهی موفق و آرامش‌بخش است. گاهی تصور می‌کنید به اندازه کافی شیر دارید؛ اما باز هم نوزاد علائم گرسنگی را از خود نشان می‌دهد. اگر برای بار اول مادر شدن را تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود مقاله نشانه های کافی بودن شیر مادر را به‌دقت مطالعه کنید. در اینجا به برخی از علائم گرسنگی نوزاد اشاره می‌کنیم:
- مکیدن دست‌ها یا انگشتان: نوزاد ممکن است دست‌ها یا انگشتان خود را به دهان ببرد و بمکد.
- چرخاندن سر به اطراف: نوزاد ممکن است سر خود را به اطراف بچرخاند، انگار که به دنبال سینه مادر می‌گردد.
- باز کردن دهان: برخی نوزادان دهان خود را باز می‌کنند و زبانشان را بیرون می‌آورند.
- بی‌قراری: اغلب نوزادان گرسنگی خود را با بی‌قراری نشان می‌دهند.
بهترین زمان برای شیردهی، زمانی است که نوزاد علائم اولیه گرسنگی را نشان می‌دهد. با شناخت علائم گرسنگی نوزاد، می‌توانید به‌موقع به نیازهای او پاسخ دهید و یک تجربه شیردهی لذت‌بخش را برای خود و نوزادتان رقم بزنید.
برنامه‌ریزی مناسب برای شیردهی نوزاد
داشتن یک برنامه‌ریزی صحیح برای تعداد شیردهی در روز، به شما کمک می‌کند تا سایر فعالیت‌های خود را به‌موقع انجام دهید؛ اما حواستان باشد که گاهی نوزاد شما خارج از برنامه عمل می‌کند. اگر همیشه بخواهید با برنامه پیش بروید ممکن است باعث گرسنگی نوزاد شوید یا فرآیند تولید شیر را مختل کنید.
پس بهترین روش شیردهی، شیردهی بر اساس تقاضای نوزاد است. اگر نوزاد شما به طور منظم شیر نمی‌خورد، می‌توانید با کمک پزشک یا مشاور شیردهی، یک برنامه شیردهی منظم برای او تنظیم کنید. در این برنامه، می‌توانید زمان‌های تقریبی شیردهی را مشخص کنید، اما همچنان به علائم گرسنگی نوزاد توجه داشته باشید.
برنامه‌ریزی برای تعداد دفعات شیر مادر به نوزاد در چندقلوزایی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. زیرا رسیدگی به دو نوزاد می‌تواند منجر به کم‌توجهی به آنها شود و نیازهای آنها را به اندازه کافی تامین نکند. در مقاله شیر دادن به نوزاد دوقلو، نکات مهمی را در این مورد بررسی کردیم.
شیردهی موفق؛ سفری همراه با عشق و آگاهی
شیردهی، فراتر از یک روش تغذیه، تجربه‌ای بی‌نظیر و پیوندی عمیق بین مادر و نوزاد است. به یاد داشته باشید که تعداد دفعات شیردهی هر نوزاد منحصربه‌فرد است و هر نوزاد نیازهای متفاوتی دارد. مهم‌ترین اصل، توجه به علائم گرسنگی نوزاد و شیردهی بر اساس تقاضای او است. با شناخت این علائم و برنامه‌ریزی مناسب، می‌توانید به نیازهای نوزاد خود به طور کامل پاسخ دهید و از این دوران شیرین لذت ببرید.
سوالات متداول
- 1. چگونه می‌توانم بفهمم که نوزادم به اندازه کافی شیر می‌خورد؟
- نشانه‌های کافی بودن شیر شامل افزایش وزن مناسب نوزاد، داشتن حداقل 3 پوشک خیس در روز، مدفوع نرم و زرد رنگ و آرامش و رضایت نوزاد بعد از شیردهی است.
- 2. آیا باید نوزادم را برای شیر خوردن در شب بیدار کنم؟
- در روزهای اول تولد، بله. اگر نوزاد خواب‌آلوده است، هر 3 ساعت یک بار او را بیدار کرده و شیر بدهید. با رشد نوزاد، فواصل بین شیردهی‌های شبانه طولانی‌تر می‌شود.
- 3. هر بار شیردهی چقدر باید طول بکشد؟
- نوزاد تازه متولد شده بین 25 تا 45 دقیقه شیر می‌نوشد. شیردهی را تا زمانی که نوزاد احساس سیری کند ادامه دهید.
- 4. اگر نوزادم بعد از شیر خوردن هنوز گریه می‌کند، چه کار کنم؟
- ممکن است نوزاد هنوز گرسنه باشد، نیاز به آروغ‌زدن داشته باشد، یا ناراحتی دیگری داشته باشد. ابتدا مطمئن شوید که نوزاد به درستی شیر می‌خورد و آروغ او را بگیرید. اگر گریه ادامه داشت، با پزشک مشورت کنید.
- 5. چه عواملی بر تعداد دفعات شیردهی تاثیر می‌گذارند؟
- سن و وزن نوزاد، میزان تولید شیر مادر، اندازه معده نوزاد، سرعت هضم شیر، و وضعیت سلامتی نوزاد از جمله عوامل موثر هستند.