سرماخوردگی در بارداری | علائم، درمان‌های بی‌خطر و راه‌های پیشگیری
سرماخوردگی در حاملگی می‌تواند همه چیز را پیچیده کند. زیرا سیستم دفاعی بدن در این دوران، ضعیف‌تر از همیشه است و اگر احتیاط نکنید، یک سرماخوردگی ساده می‌تواند دردسرهای زیادی به همراه داشته باشد.
از طرفی تب، گلودرد و آبریزش بینی شاید در حالت عادی مشکل خاصی نباشند؛ اما حتما می‌دانید که در بارداری، انتخاب دارو یا حتی یک دم‌نوش ساده، به‌دقت و آگاهی بیشتری نیاز دارد.
اگر باردار هستید یا یکی از عزیزانتان در این دوره قرار دارد، در ادامه این مقاله از مستر قاووت همراه ما باشید تا با روش‌های پیشگیری سرماخوردگی در بارداری و درمان سرماخوردگی بارداری آشنا شوید. قاووت یکی از بهترین گزینه‌های طبیعی است که می‌تواند به مقابله با سرماخوردگی کمک کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. برای خرید قاووت روی لینک کلیک کنید.
تفاوت آنفولانزا و سرماخوردگی + خطرات احتمالی برای جنین
سرماخوردگی در دوران بارداری، تجربه‌ای نسبتا رایج است که معمولا جای نگرانی زیادی ندارد. زیرا تغییرات هورمونی و ضعیف‌شدن سیستم ایمنی باعث می‌شود مادر باردار بیشتر از قبل در معرض ویروس‌ها قرار بگیرد.
تفاوت سرماخوردگی با آنفولانزا در دوران بارداری
سرماخوردگی در بارداری معمولا با علائمی مانند آبریزش بینی، گلودرد خفیف، عطسه و گاهی سرفه‌های سبک همراه است و در بیشتر موارد، بدون مصرف داروی خاصی و با مراقبت خانگی طی چند روز بهبود می‌یابد.
اما آنفولانزا علائمی شدیدتر دارد؛ از جمله تب بالا، بدن‌درد، سردرد، لرز و ضعف شدید. در دوران بارداری، آنفولانزا می‌تواند خطرناک‌تر باشد و حتی نیاز به درمان دارویی و نظارت پزشکی دقیق‌تری داشته باشد.
آیا سرماخوردگی در بارداری به جنین آسیب می رساند؟
در بیشتر موارد، سرماخوردگی خفیف برای جنین خطری ایجاد نمی‌کند. ویروس‌های معمول سرماخوردگی از جفت عبور نمی‌کنند و مستقیما به جنین نمی‌رسند. با این حال، تب بالا، کم‌آبی بدن یا عفونت‌های ثانویه (مثل سینوزیت یا برونشیت) در صورت عدم رسیدگی، برای سلامت مادر و جنین خطرناک هستند.
چرا در بارداری بیشتر سرما می‌خوریم؟ دلایل شایع و فصل‌های پرخطر
اگر احساس می‌کنید که در دوران بارداری بیشتر از قبل سرما می‌خورید، تنها نیستید! این اتفاق کاملا طبیعی است و دلایل علمی مشخصی دارد. بدن در این دوره برای حفظ سلامت جنین، تغییرات زیادی را تجربه می‌کند که همین تغییرات می‌توانند راه را برای ویروس‌ها هموار کنند. موارد زیر علت سرماخوردگی در بارداری هستند:
- ضعف سیستم ایمنی در بارداری: یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به سرماخوردگی در بارداری، کاهش طبیعی قدرت سیستم ایمنی بدن است. بدن مادر به‌صورت هوشمندانه‌ای ایمنی خود را کمی کاهش می‌دهد تا جنین را که از نظر ژنتیکی یک موجود خارجی به حساب می‌آید پس نزند. اما این کاهش ایمنی باعث می‌شود بدن نسبت به ویروس‌ها و باکتری‌ها آسیب‌پذیرتر شود.
- تماس با افراد بیمار: با حضور در مکان‌های شلوغ مثل مطب‌ها، مراکز خرید یا وسایل حمل‌ونقل عمومی، احتمال تماس با افراد بیمار بیشتر می‌شود. ویروس‌های سرماخوردگی از طریق قطرات تنفسی (سرفه، عطسه یا حتی صحبت‌کردن نزدیک) به‌راحتی منتقل می‌شوند. از آنجایی که بدن مادر باردار مقاومت کمتری دارد، حتی تماس‌های کوتاه هم می‌توانند منجر به ابتلا شوند.
- فصل‌های پرریسک؛ پاییز و زمستان: هوای سرد، کاهش نور خورشید و تجمع افراد در فضای بسته باعث می‌شود که ویروس‌ها در فصول سرد سال بیشتر فعال شوند. در پاییز و زمستان، احتمال سرماخوردگی در بین عموم افزایش می‌یابد و مادران باردار هم از این قاعده مستثنا نیستند.
در دوران بارداری، ضعف جسمی و احساس خستگی یکی از مشکلات رایج است. این مشکل می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی یا کمبود برخی مواد مغذی باشد. برای اطلاعات بیشتر، مقاله ضعف در بارداری را مطالعه کنید.
علائم سرماخوردگی در دوران حاملگی؛ چه موقع باید نگران شد؟
بیشتر مادران باردار زمانی که دچار گلودرد یا آبریزش بینی می‌شوند، بین نگرانی برای خود و نگرانی برای جنین درگیر می‌شوند. دانستن اینکه چه علائمی طبیعی‌اند و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد، می‌تواند خیالتان را تا حد زیادی راحت کند.
علائم خفیف تا متوسط (معمولا بی‌خطر):
این علائم مشابه سرماخوردگی در افراد غیرباردار است و اگر با مراقبت‌های خانگی کنترل شود، جای نگرانی ندارد:
- آبریزش بینی یا بینی گرفته
- عطسه و گلودرد
- سرفه‌های خفیف
- احساس خستگی یا بدن‌درد ملایم
- گاهی تب خفیف (کمتر از ۳۸.۵ درجه)
گاهی در دوران بارداری، تغییرات هورمونی باعث نوسانات خلقی و تغییر احساسات می‌شود که ممکن است با بیماری اشتباه گرفته شود. در مقاله تغییر خلق در بارداری، به این موضوع پرداختیم.
علائم هشداردهنده که نیاز به مراجعه پزشک دارند:
اگر با هر یک از علائم زیر مواجه شدید، حتما باید با پزشک یا مامای خود مشورت کنید، چون ممکن است نشان‌دهنده آنفولانزا، عفونت جدی‌تر یا خطر برای جنین باشد:
- تب بالا (بیشتر از ۳۸.۵ درجه) که با استامینوفن کاهش پیدا نمی‌کند
- سرفه‌های شدید یا مداوم به‌ویژه اگر با درد قفسه سینه همراه باشد
- تنگی نفس یا خس‌خس سینه
- بی‌حالی یا سرگیجه شدید
- کاهش حرکات جنین در روزهای بیماری
- ترشحات بینی یا سرفه با رنگ غیرطبیعی (سبز یا زرد تیره)
در دوران بارداری، حتی علائم ساده هم باید با دقت بررسی شوند. بهتر است همیشه احتیاط را در اولویت قرار دهید و در صورت شک، از راهنمایی پزشک کمک بگیرید.
ریزش مو هم یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است و به طور معمول پس از زایمان برطرف می‌شود. در مقاله ریزش مو در بارداری، راه‌حل‌های مناسبی برای این مشکل ارائه کردیم.
۶ راهکار ساده اما موثر برای جلوگیری از سرماخوردگی در بارداری
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، مخصوصا وقتی پای بارداری و سلامت جنین در میان باشد. با اینکه سیستم ایمنی بدن در این دوران کمی ضعیف‌تر می‌شود، اما برای پیشگیری سرماخوردگی در بارداری کافیست چند نکته ساده زیر را رعایت کنید:
- بهداشت دست‌ها را جدی بگیرید: شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون، ساده‌ترین و موثرترین راه برای جلوگیری از ورود ویروس‌ها به بدن است. به‌خصوص بعد از حضور در مکان‌های عمومی، لمس سطوح مشکوک یا تماس با افراد دیگر، شست‌وشوی دست‌ها را فراموش نکنید.
- از افراد بیمار فاصله بگیرید: در دوران بارداری بهتر است از حضور در جمع‌هایی که احتمال ابتلا به بیماری‌های ویروسی وجود دارد، خودداری کنید. اگر یکی از اعضای خانواده‌تان سرماخورده، از ماسک استفاده کنید و تهویه محیط را جدی بگیرید.
- تغذیه سالم و تقویت ایمنی بدن: رژیم غذایی متنوع و سرشار از ویتامین C، پروتئین و مواد معدنی به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. میوه‌ها و سبزیجات تازه، حبوبات، مغزها، سوپ‌های مقوی و نوشیدنی‌های گرم مثل دم‌نوش زنجبیل، آویشن یا قوتو می‌توانند بدن شما را در برابر ویروس‌ها مقاوم‌تر کنند.
- خواب کافی و کاهش استرس: کم‌خوابی و استرس می‌توانند سیستم ایمنی بدن را به‌شدت ضعیف کنند. سعی کنید برنامه خواب منظمی داشته باشید و از تکنیک‌هایی مثل تنفس عمیق، مدیتیشن سبک یا پیاده‌روی ملایم برای کاهش استرس استفاده کنید.
- مصرف مکمل‌ها (با تجویز پزشک):اگر پزشکتان توصیه کند، مصرف مکمل‌های ویتامین C، زینک یا آهن می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از سرماخوردگی داشته باشد. هرگز خودسرانه مکمل نخورید، چون گاهی برخی مواد در دوز بالا برای بارداری مضر هستند.
- تهویه مناسب محیط و پرهیز از هوای خشک: در فصل‌های سرد، استفاده از بخور سرد یا گرم برای مرطوب نگه‌داشتن هوای خانه می‌تواند از خشکی مخاط بینی جلوگیری کند و مانع ورود ویروس‌ها شود.
درمان سرماخوردگی بارداری؛ از دم‌نوش‌های ایمن تا داروهای مجاز با تایید پزشک
وقتی در دوران بارداری دچار سرماخوردگی می‌شوید، اولین نگرانی‌تان این است که چطور بدون آسیب به جنین، حال خودتان را بهتر کنید یا می‌پرسید «برای سرماخوردگی در بارداری چه بخوریم؟»
خوشبختانه بسیاری از روش‌های خانگی بی‌خطر و برخی داروهای مجاز، می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. البته همه این روش‌ها باید با مشورت پزشک همراه باشند.
درمان‌های خانگی و طبیعی برای سرماخوردگی در بارداری
اولین درمانی که به ذهن هر کدام از ما می‌رسد، روش‌های خانگی درمان سرماخوردگی در بارداری است.
- استراحت کافی: بدن شما در دوران بارداری برای مقابله با ویروس‌ها نیاز به انرژی بیشتری دارد. استراحت کافی و خواب مناسب، به بدن کمک می‌کند تا سریع‌تر با عفونت مبارزه کند.
- مصرف مایعات گرم: برای درمان سریع سرماخوردگی در بارداری از نوشیدن مایعات گرم مثل آب ولرم، سوپ مرغ، دم‌نوش‌های بی‌خطر و آب‌لیمو عسل غافل نشوید. زیرا باعث تسکین گلو، رقیق‌شدن مخاط بینی و جلوگیری از کم‌آبی بدن می‌شوند.
- بخور و حمام بخار: استفاده از بخور گرم یا استنشاق بخار آب (مثلا با اضافه‌کردن چند قطره اسانس اوکالیپتوس یا نعنا) می‌تواند گرفتگی بینی و گلودرد را کاهش دهد. حمام بخار هم برای تسکین بدن‌درد بسیار موثر است.
- دم‌نوش‌های مجاز: دم‌نوش آویشن، ضدعفونی‌کننده طبیعی و بهترین جوشانده سرماخوردگی در بارداری است که باید در حد متعادل مصرف شود. زنجبیل نیز خاصیت ضدالتهاب و تسکین‌دهنده گلو دارد و برای زنان باردار بی‌خطر است. بابونه هم یکی از دم‌نوش‌های آرام‌بخش و ضدالتهاب است که توصیه می‌شود، بیش از ۲ تا ۳ بار در هفته مصرف نشود، چون ممکن است در دوز بالا اثرات هورمونی داشته باشد.
یکی از نگرانی‌های مادران باردار، رشد و نمو جنین است. داشتن یک رژیم غذایی سالم و پرهیز از خوراکی‌های مضر می‌تواند به رشد و وزن‌گیری سالم جنین کمک کند. برای مطالعه بیشتر در این مورد، به مقاله وزن گیری جنین مراجعه کنید.
داروهای مجاز در بارداری
اگر جزو افرادی هستید که فقط با دارو، درمان می‌شوید، پس بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. از جمله داروهایی که معمولا برای سرماخوردگی در دوران بارداری بی‌خطر تلقی می‌شوند عبارت‌اند از:
- استامینوفن: برای کاهش تب و بدن‌درد توصیه می‌شود، اما فقط در دوز مجاز (نه بیشتر از ۳ گرم در روز).
- قطره بینی سالین (محلول نمکی): برای باز کردن بینی و کاهش التهاب مخاط مفید است و کاملا بی‌خطر است.
- شربت سرفه: داروهای ضد سرفه OTC، مثل دکسترومتورفان که سرکوب‌کننده سرفه است، برای مادر و جنین خطری ندارد.
- آنتی‌هیستامین: مصرف برخی از آنتی‌هیستامین‌ها مثل دیفن‌هیدرامین و لوراتادین هم برای کنترل سرماخوردگی در حاملگی بی‌ضرر هستند. البته برخی متخصصان معتقدند بهتر است در ۳ماهه اول، حتی از این داروها پرهیز کنید.
داروهایی که باید از آن‌ها پرهیز کرد
شاید در حالت طبیعی، مصرف بسیاری از خوراکی‌ها و داروها برای انسان مضر نباشد. اما وجود جنین در دوران بارداری، محدودیت‌های زیادی را برای مادر ایجاد می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین محدودیت‌ها، مصرف داروها و مواد شیمیایی مختلف حتی در شرایط بیماری است.
مثلا داروهای ضد احتقان (مانند سودوافدرین یا فنیل‌افرین) به‌ویژه در سه‌ماهه اول بارداری ممکن است باعث کاهش جریان خون به جفت شوند.
همین‌طور بسیاری از شربت‌های ضد سرفه، آنتی‌هیستامین‌ها یا داروهای ترکیبی سرماخوردگی، حاوی موادی هستند که برای بارداری ایمن نیستند. پس برای مصرف قرص سرماخوردگی در بارداری باید به ترکیبات آن دقت کنید.
اگر در مورد دارویی تردید داشتید، حتما از یک متخصص مشورت بگیرید یا در مقاله داروهای ممنوعه در دوران بارداری از ژورنال معتبر Webmed می‌توانید لیست کامل داروهای غیرمجاز را مشاهده کنید.
درمان سرماخوردگی در بارداری با طب سنتی
در طب سنتی ایرانی، سرماخوردگی به‌عنوان یک اختلال ناشی از غلبه سردی و رطوبت در بدن شناخته می‌شود. در دوران بارداری که بدن مادر دچار تغییرات زیادی در طبع و مزاج می‌شود، رعایت تعادل گرمی و سردی اهمیت زیادی دارد. برای درمان سرماخوردگی در بارداری طب سنتی، راهکارهایی ساده، طبیعی و بی‌خطر وجود دارند که می‌توانند در کنار مراقبت‌های پزشکی مدرن استفاده شوند.
- یکی از پیشنهادهای موثر در طب سنتی برای تقویت بدن در برابر سرماخوردگی، مصرف قاووت (قاووت چهل گیاه) است. قاووت ترکیبی است از گیاهان دارویی، مغزها و ادویه‌های گرم‌مزاج مانند هل، دارچین، زنجبیل، رازیانه، میخک، جوز هندی و… که هم انرژی‌زا و هم تقویت‌کننده سیستم ایمنی است.
- دم‌نوش‌هایی مانند زنجبیل با عسل و لیموترش، آویشن، یا گل‌گاوزبان
- استنشاق بخار گیاهانی مثل اکالیپتوس یا نعنا برای باز کردن مجاری تنفسی
- ماساژ ملایم پاها با روغن کنجد یا سیاه‌دانه گرم برای بهبود گردش خون و تقویت بدن
- مصرف غذاهای مقوی مانند سوپ جو، حریره‌بادام یا شیره انگور برای تجدید قوا
- چای سبز به دلیل آنتی‌اکسیدان‌های فراوان، می‌تواند در دوران بارداری مفید باشد. با این حال، مصرف آن باید در حد اعتدال باشد تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله چای سبز در بارداری را مطالعه کنید.
در دوران سرماخوردگی چه بخوریم؟ خوراکی‌های مفید برای تقویت بدن مادر باردار
تغذیه در سرماخوردگی بارداری یکی از کلیدی‌ترین عوامل در مقابله با سرماخوردگی در این دوران است. وقتی سیستم ایمنی شما درگیر مبارزه با ویروس‌هاست، انتخاب خوراکی‌های مقوی و پرهیز از مواد غذایی مضر می‌تواند روند بهبود را سریع‌تر کرده و از تضعیف بیشتر بدن جلوگیری کند.
مواد غذایی سرشار از ویتامین C
ویتامین C به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، نقش موثری در تقویت سیستم ایمنی و کاهش علائم سرماخوردگی دارد. برخی منابع ایمن و طبیعی برای مادران باردار عبارت‌اند از:
- پرتقال، نارنگی، لیموشیرین
- کیوی و توت‌فرنگی
- فلفل‌دلمه‌ای رنگی (به‌ویژه قرمز)
- آب‌لیمو تازه با عسل ولرم
البته مصرف فلفل در بارداری می‌تواند باعث تحریک معده و سوءهاضمه شود. به همین دلیل، باید از مصرف بیش از حد آن خودداری کرد. اگر می‌خواهید در مورد مصرف فلفل در بارداری بیشتر بدانید، روی لینک کلیک کنید.
سوپ مرغ، سیر و عسل طبیعی؛ داروهایی از دل آشپزخانه
قرار دادن مواد غذایی سالم در رژیم غذایی، جزو روش های طبیعی درمان سرماخوردگی در بارداری محسوب می‌شود. مثلا سوپ مرغ داغ با سبزیجات تازه و کمی سیر نه‌تنها مقوی و گرم‌کننده است، بلکه به رفع احتقان بینی و کاهش التهاب کمک می‌کند.
سیر خام یا پخته هم خاصیت ضدویروسی دارد و می‌تواند با سرعت علائم بیماری را رفع کنید. به‌علاوه عسل طبیعی یکی از بهترین تسکین‌دهنده‌های گلودرد است. ترکیب یک قاشق عسل با آب ولرم و لیمو، یک نوشیدنی فوق‌العاده برای کاهش سرفه و تقویت بدن به شمار می‌رود.
پرهیز از خوراکی‌های سرد و قندی
در طب سنتی و حتی توصیه‌های تغذیه‌ای مدرن، برخی خوراکی‌ها در دوران سرماخوردگی می‌توانند علائم را تشدید یا سیستم ایمنی را ضعیف‌تر کنند:
- خوراکی‌های خیلی سرد مثل بستنی، نوشابه و آب یخ
- شیرینی‌ها، شکلات‌ها و قندهای مصنوعی که التهاب بدن را بیشتر می‌کنند
- غذاهای چرب، سرخ‌کردنی یا پرادویه که هضم آن‌ها برای بدن در زمان بیماری دشوار است
خوردن میوه‌های تازه مانند طالبی می‌تواند ویتامین‌ها و آب مورد نیاز بدن را تامین کند. طالبی همچنین خواص ضدالتهابی دارد که برای سلامت مادر و جنین مفید است. اما قبل از مصرف بیش از اندازه این میوه، مقاله خوردن طالبی در بارداری را مطالعه کنید.
مراقبت‌های ضروری هنگام سرماخوردگی در بارداری
سرماخوردگی اگرچه معمولا یک بیماری ساده است، اما در دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد. با پیروی از راهکارهای طبیعی و خانگی، تقویت سیستم ایمنی بدن با تغذیه مناسب و اجتناب از داروهای مضر، می‌توان در برابر سرما خوردگی در حاملگی مقاوم‌تر شد.
سوالات متداول
- آیا سرماخوردگی در بارداری ضرر دارد؟
- سرماخوردگی معمولا به جنین آسیب نمی‌رساند، اما در صورتی که مادر دچار تب بالای ۳۸.۵ درجه یا عفونت‌های شدید شود، این موارد ممکن است خطراتی برای جنین ایجاد کنند.
- قرص سرماخوردگی در بارداری ضرر دارد؟
- قرص‌های سرماخوردگی معمولا حاوی مواد فعال مانند ضد احتقان‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها یا داروهای مسکن هستند که ممکن است در دوران بارداری مضر باشند.
- آیا شربت سرماخوردگی در بارداری ضرر دارد؟
- برخی شربت‌ها ممکن است بر رشد جنین یا سلامت مادر تاثیر منفی بگذارند. بنابراین، قبل از استفاده از هر نوع شربت سرماخوردگی در بارداری، با پزشک مشورت کنید.