نفخ در بارداری؛ علت، درمانهای خانگی و راههای پیشگیری
نفخ در حاملگی یکی از رایجترین و البته آزاردهندهترین مشکلات این دوران است که بسیاری از مادران آن را تجربه میکنند. احساس سنگینی، پر بودن شکم و حتی دردهای گاهوبیگاه میتواند لذت این دوران شیرین را کمی تلخ کند. اما چرا بارداری باعث نفخ میشود؟ آیا این مشکل طبیعی است یا نشانهای از اختلالات گوارشی؟ خوشبختانه با شناخت علتها و استفاده از راهکارهای ساده و طبیعی، میتوان نفخ در بارداری را کنترل کرد و آرامش بیشتری در این دوران حساس تجربه نمود. در این مقاله، با مستر قاووت همراه باشید تا علت این نفخ، روشهای خانگی مثل قاووت بارداری برای تسکین آن و نکات مهم برای پیشگیری را با هم مرور کنیم.
علت نفخ در بارداری چیست؟ بررسی ۴ دلیل اصلی
نفخ در دوران بارداری مثل نفخ در دوران شیردهی یک مشکل شایع اما طبیعی است که دلایل مختلفی دارد. تغییرات هورمونی، رشد جنین و سبک زندگی همگی در بروز این حالت نقش دارند. در ادامه به اصلیترین دلایل نفخ در دوران بارداری اشاره میکنیم:
نقش هورمون پروژسترون
در دوران بارداری، بدن برای حفظ جنین، میزان زیادی از هورمون پروژسترون ترشح میکند. این هورمون عضلات صاف بدن از جمله عضلات دستگاه گوارش را شل میکند. در نتیجه، فرآیند هضم کندتر شده و گاز بیشتری در معده و رودهها جمع میشود که باعث نفخ میگردد.
کاهش سرعت هضم غذا
همانطور که گفته شد، با شلشدن عضلات گوارشی، غذا مدت بیشتری در معده و روده باقی میماند. این کندی هضم ممکن است باعث تخمیر بیشتر مواد غذایی در روده شود و در نتیجه، نفخ و گاز به وجود بیاید.
فشار رحم به دستگاه گوارش
با رشد جنین، رحم بزرگتر میشود و به اندامهای اطراف از جمله معده و رودهها فشار وارد میکند. این فشار فیزیکی میتواند حرکت طبیعی روده را مختل کند و موجب احساس پری، گاز معده و نفخ در اواخر حاملگی شود.
تغییر سبک تغذیه یا بیتحرکی
بسیاری از زنان باردار به دلیل حالت تهوع یا حساسیت به بوها، عادات غذایی خود را تغییر میدهند یا فعالیت بدنی کمتری دارند. این تغییرات هم میتواند موجب یبوست و نفخ شود؛ بهخصوص اگر مصرف فیبر و آب کافی نباشد.
نشانههای نفخ در بارداری؛ از احساس سنگینی تا یبوست
نفخ در بارداری معمولا با علائمی همراه است که ممکن است در ابتدا خفیف باشند؛ اما در برخی موارد شدت پیدا کنند. شناخت این نشانهها به مادران کمک میکند تا بین یک مشکل طبیعی گوارشی و شرایط نیازمند توجه پزشکی تفاوت قائل شوند. در ادامه، رایجترین نشانههای نفخ بارداری را مرور میکنیم:
- احساس پری و سنگینی در شکم: یکی از بارزترین علائم نفخ، حس پر بودن و سفت شدن شکم است؛ حتی اگر وعدهغذایی کوچکی خورده باشید. این احساس ممکن است در طول روز، مخصوصا بعد از غذا یا در پایان روز تشدید شود.
- گاز معده و آروغ: تجمع گاز در معده و روده باعث آروغزدن مکرر یا دفع گاز از روده میشود. این موضوع گاهی خجالتآور است؛ اما در بارداری بسیار رایج و طبیعی است.
- دلدرد یا کرامپهای خفیف: نفخ ممکن است باعث دردهای گذرا یا کرامپهای سبک در ناحیه شکم شود. این دردها معمولا با حرکت گاز در رودهها همراه هستند و با تغییر وضعیت بدن یا دفع گاز کاهش مییابند.
- یبوست همراه با نفخ: کندی حرکات روده که اغلب در بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش فعالیت بدنی رخ میدهد، میتواند به یبوست منجر شود. این یبوست معمولا با نفخ شدیدتر همراه است و حس ناراحتی را افزایش میدهد.
نفخ در بارداری؛ چه زمانی طبیعی است و چه زمانی نگرانکننده؟
همانطور که گفتیم نفخ شکم در بارداری در بیشتر موارد مسئلهای طبیعی و ناشی از تغییرات هورمونی یا فشار فیزیکی رحم بر دستگاه گوارش است. با این حال، گاهی ممکن است این علامت نشانهای از یک مشکل جدیتر باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد. در این صورت شاید بپرسید «نفخ طبیعی چگونه است؟»
نفخهای طبیعی معمولا با علائمی مانند گاز معده، یبوست خفیف، آروغزدن و احساس سنگینی شکم همراه هستند و پس از کمی استراحت، تغییر وضعیت بدن، مصرف دمنوشهای مجاز یا پیادهروی کوتاه کاهش پیدا میکنند. اما اگر نفخ همراه با علائم زیر باشد، بهتر است فورا با پزشک یا مامای خود مشورت کنید:
- تهوع شدید و مداوم که مانع خوردن یا نوشیدن میشود
- تب یا لرز که میتواند نشانه عفونت باشد
- خونریزی واژینال همراه با درد شکم
- دردهای شدید، مداوم یا موضعی در شکم که با حرکت گاز یا استراحت بهبود پیدا نمیکند
- نفخ همراه با قطع کامل حرکات روده یا استفراغ مکرر
این نشانهها ممکن است به مشکلاتی مانند انسداد روده، مسمومیت غذایی، یا در موارد نادرتر، عوارض مربوط به بارداری مانند بارداری خارج رحمی یا زایمان زودرس اشاره داشته باشند.
اگر نگران بیماری در این دوران هستید، در مقاله سرماخوردگی در بارداری روشهای مختلفی برای پیشگیری از بیماریها و موارد مصرف دارو توضیح دادیم.
درمان خانگی نفخ در بارداری؛ راهکارهای ساده برای آرامش بیشتر مادر
خبر خوب این است که بسیاری از روشهای خانگی میتوانند بدون نیاز به دارو یا مداخله پزشکی به کاهش نفخ در بارداری کمک کنند. البته، هر راهکاری باید با در نظر گرفتن شرایط خاص بارداری و مشورت با پزشک انجام شود. در ادامه چند راهکار ساده و ایمن برای کاهش نفخ در بارداری معرفی میکنیم:
دمنوشهای مجاز مثل نعناع، زیره، زنجبیل
برخی از دمنوشهای گیاهی میتوانند به درمان سریع نفخ شکم در بارداری کمک کنند. دمنوش نعناع، زیره یا زنجبیل با خاصیت ضد نفخ و آرامبخشی که دارند، یکی از انتخابهای مناسب برای مادران باردار هستند. فقط حتما میزان و نوع مصرف را با پزشک هماهنگ کنید، چون برخی دمنوشها در مقادیر زیاد برای بارداری مناسب نیستند.
قاووتهای مفید برای هضم بهتر
قاووتهایی که ترکیبی از ادویههای گرم، آرامبخش و ضد نفخ دارند، میتوانند گزینهای عالی برای کمک به هضم باشند. مستر قاووت با ارائه قاووتهایی مخصوص دوران بارداری و سیستم گوارش، محصولاتی سالم و طبیعی را در اختیار مادران قرار میدهد. استفاده منظم از قوتو کرمان به بهبود گوارش و کاهش نفخ کمک کند.
ماساژ ملایم شکم
ماساژ دورانی و بسیار ملایم ناحیه شکم، بهویژه در جهت حرکت عقربههای ساعت، میتواند به حرکت گازها و کاهش احساس سنگینی کمک کند. فقط باید بسیار آرام و بدون فشار انجام شود.
پیادهروی سبک بعد از غذا
فعالیت بدنی منظم مثل پیادهروی آرام بعد از وعدههای غذایی، یکی از موثرترین راهها برای کاهش یبوست و نفخ است. حتی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پیادهروی سبک میتواند تاثیر زیادی در بهبود عملکرد روده داشته باشد.
مصرف غذا در وعدههای کوچکتر
بهجای سه وعده بزرگ، بهتر است وعدههای غذایی کوچکتر و متعددی در طول روز مصرف شود. این کار کمک میکند که معده بیش از حد پر نشود و هضم آسانتر انجام شود. همچنین باید غذا را بهخوبی جوید و آهسته خورد تا ورود هوای اضافی به معده کاهش یابد.
چه بخوریم و چه نخوریم؟ رژیم غذایی ضد نفخ در دوران بارداری
رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در کاهش یا افزایش نفخ در دوران بارداری دارد. انتخاب درست مواد غذایی میتواند به درمان نفخ شکم در بارداری، کاهش تولید گاز در روده و جلوگیری از یبوست کمک کند. مقاله تغذیه دوران بارداری به طور اختصاصی در این مورد نوشته شده است. در ادامه، خوراکیهایی که بهتر است پرهیز یا مصرف شوند را بررسی میکنیم:
خوراکیهایی که به هضم کمک میکنند
بسیاری از زنان باردار از متخصص خود میپرسند که برای نفخ در بارداری چی بخوریم؟ تجربه ثابت کرده است با مصرف موارد زیر میتوان این نفخ را به طرز چشمگیری کاهش داد:
- ماست پروبیوتیک: سرشار از باکتریهای مفید برای روده بوده و به تعادل فلور روده کمک میکند. مصرف منظم آن باعث کاهش گاز و بهبود یبوست میشود.
- کدو: یک سبزی سبک و زودهضم که فیبر بالایی دارد و فشار زیادی به معده وارد نمیکند.
- سیب: دارای فیبر محلول و مفید برای حرکات روده.
- قاووت بارداری: خوراکی سنتی و مقوی که ترکیبات آن مناسب دوران بارداری در نظر گرفته شده است و میتواند به تسکین گاز معده و آرامش دستگاه گوارش کمک کند.
خوراکیهای نفاخ که بهتر است محدود شوند
برخی مواد غذایی مثل موارد زیر هم که به نفاخ بودن معروف هستند و خوردن آن حتی برای افراد معمولی هم دردسرساز است:
- حبوبات (مثل نخود و لوبیا): بهخصوص اگر بهدرستی نپخته یا آماده نشده باشند. خیساندن و چند بار آبکشی قبل از پخت میتواند نفخ آنها را کاهش دهد.
- کلم، گلکلم، بروکلی: این سبزیجات با وجود خواص فراوان، در بسیاری از افراد باعث گاز معده میشوند. بهتر است بهصورت پخته و کممقدار مصرف شوند.
- نوشابههای گازدار: ترکیب شکر و گاز در این نوشیدنیها مستقیما به تولید نفخ و آروغ منجر میشود.
- غذاهای سرخشده و چرب: باعث کندی هضم و افزایش فشار به معده میشوند و بهتر است در دوران بارداری بسیار محدود شوند.
در مقاله گوجه فرنگی در دوران بارداری در مورد مصرف سبزیجاتی مثل گوجه صحبت کردیم.
داروهای ضد نفخ مجاز در بارداری؛ چه گزینههایی بیخطرند؟
در دوران بارداری، مصرف هر نوع دارو باید با احتیاط و زیر نظر پزشک انجام شود. در ادامه چند داروی ضد نفخ در بارداری را نام میبریم که مصرف آن با تجویز پزشک مجاز است:
- سیمیتیکون: این دارو با کاهش کشش سطحی حبابهای گاز در معده و روده، به دفع راحتتر گاز کمک میکند و یکی از امنترین داروهای ضد نفخ در بارداری است. معمولا بدون جذب سیستمیک عمل میکند و برای جنین خطر ندارد.
- پروبیوتیکها: مکملهای پروبیوتیک با تنظیم فلور روده به کاهش نفخ و یبوست کمک میکنند و معمولا بیخطر محسوب میشوند
توجه کنید که حتی داروهای بدون نسخه مثل قطره ضد نفخ نوزاد (مانند گریپ واتر یا قطره دایمتیکون) که در مواردی توسط برخی مادران برای درمان فوری نفخ در بارداری استفاده میشود، حتما باید قبل از مصرف توسط پزشک تایید شوند.
رفتارهایی که نفخ را کم میکنند؛ عادتهای ساده اما موثر در بارداری
گاهی برای پیشگیری از نفخ در دوران بارداری نیازی به دارو یا رژیمهای سخت نیست؛ فقط کافی است چند عادت ساده اما هوشمندانه را در سبک زندگی خود تغییر دهیم. در ادامه به چند «باید و نباید» مهم اشاره میکنیم که رعایت آنها به کاهش نفخ کمک زیادی میکند:
- آهسته غذاخوردن و خوب جویدن: وقتی غذا را باحوصله میخورید و بهخوبی میجوید، فرآیند هضم از همان دهان شروع میشود. این کار از ورود هوای زیاد به معده جلوگیری کرده و احتمال نفخ را به حداقل میرساند.
- نوشیدن آب بین وعدهها (نه همراه غذا): نوشیدن زیاد مایعات حین غذا میتواند آنزیمهای گوارشی را رقیق کرده و هضم را کندتر کند. بهتر است آب را بین وعدههای غذایی بنوشید، نه در حین غذا.
- پوشیدن لباسهای راحت و گشاد: لباسهای تنگ مخصوصا در ناحیه شکم میتوانند به معده فشار وارد کرده و باعث احساس سنگینی یا گاز معده شوند. لباسهای راحت و نخی، انتخاب بهتری در دوران بارداری هستند.
- خوابیدن به پهلوی چپ: این وضعیت خوابیدن باعث بهبود گردش خون و عملکرد بهتر دستگاه گوارش میشود و میتواند از برگشت اسید و نفخ جلوگیری کند. بهتر است مادران باردار از سهماهه دوم به بعد به پهلوی چپ بخوابند. توصیه میشود مقاله خوابیدن در بارداری را مطالعه کنید.
آیا نفخ در بارداری به جنسیت جنین ربط دارد؟
یکی از باورهای رایج در میان برخی مادران و اطرافیان این است که شدت یا زمان بروز نفخ در بارداری میتواند نشانهای از جنسیت جنین باشد. مثلا گفته میشود اگر مادر در اوایل بارداری دچار نفخ شدید شود، احتمال دختر بودن جنین بیشتر است یا بالعکس. اما آیا این ادعا پایه علمی دارد و نفخ در بارداری و جنسیت به هم مربوطاند؟
با توجه به نکات گفته شده، نفخ در بارداری بیشتر به دلایل هورمونی، تغییرات فیزیکی در بدن، سبک تغذیه و تحرک مربوط میشود و تاکنون هیچ مطالعه علمی معتبری نتوانسته است بین میزان نفخ و جنسیت جنین رابطه مشخص و قابل استنادی پیدا کند.
جنسیت جنین از لحظه لقاح مشخص میشود و علائمی مثل تهوع، نفخ، نوع ولع غذایی و… بیشتر تحت تاثیر وضعیت بدنی و واکنشهای فردی مادر هستند تا جنسیت جنین.
نفخ در بارداری را با روشهای ساده کنترل کنید
نفخ در بارداری یک مشکل شایع و طبیعی است که بیشتر به دلیل تغییرات هورمونی، فشار رحم و سبک زندگی رخ میدهد. شناخت علتها و نشانههای نفخ، همراه با رعایت رژیم غذایی مناسب، تغییر رفتارهای روزمره و بهرهگیری از درمانهای خانگی و طب سنتی، میتواند به کاهش این عارضه کمک زیادی کند.
همچنین، استفاده از دمنوشهای گیاهی و قاووتهای مقوی و مجاز، بهویژه محصولات سالم و طبیعی مستر قاووت، میتواند به بهبود هضم و کاهش نفخ کمک کند. برای خرید قاووت روی لینک ضربه بزنید.
اگر به دنبال راهکارهای تخصصیتر یا محصولات طبیعی و باکیفیت برای بهبود سیستم گوارشی خود هستید، کارشناسان مستر قاووت آمادهاند تا شما را راهنمایی کنند. با مشاوره رایگان مستر قاووت، انتخابی سالم و مطمئن برای دوران بارداری خود داشته باشید و نفخ را به حداقل برسانید.
سوالات متداول
- 1. نفخ در بارداری از کی شروع میشود؟
- معمولا از ماههای اول مخصوصا هفته یازدهم، نفخهای شدید بروز میکنند. البته گاهی برخی مادران زودتر، این مشکل را تجربه میکنند.
- 2. چه دمنوشهایی در بارداری برای نفخ مجاز هستند؟
- دمنوش نعناع، زیره و زنجبیل در مقادیر متعادل معمولا برای کاهش نفخ بارداری مناسب و بیخطر هستند، اما قبل از مصرف بهتر است با پزشک مشورت کنید.
- 3. آیا قاووت میتواند به کاهش نفخ کمک کند؟
- بله قاووتهایی که با ترکیبات گیاهی ضد نفخ و گرم تهیه شدهاند، میتوانند به بهبود هضم و کاهش نفخ کمک کنند. محصولات مستر قاووت نمونهای از این قاووتها هستند.
- 4. آیا نفخ در بارداری خطرناک است؟
- خیر بروز نفخ و گاز معده در این دوران طبیعی و رایج است.
نوشتین بعضی میوهها نفخزا هستن؛ آیا میوه ها ممکنه باعث یبوست هم بشن؟
سلام وقت بخیر
بیشتر میوهها مثل آلو، انجیر، کیوی، سیب، گلابی و مرکبات سرشار از فیبر و آب هستن و به حرکت روده کمک میکنن
اما موز نارس یا سبز حاوی مقدار زیادی نشاسته مقاومه که ممکنه در برخی افراد باعث یبوست بشه
این محتوا نوشتن که ادویهجات تندتر اذیت میکنه. من عاشق غذا تندم، واقعا باید کنار بذارم؟سوال دیگه: علت اصلی نفخ چیه؟ هورمونها یا چیزای دیگه؟ مطلب خیلی پیچیدهست، یهخورده ساده بگید.
سلام وقت بخیر
میتونید مقدارش رو کمتر کنید
نفخ هم دلایل تغذیه ای داره و هم دلایل هورمونی که البته بیشتر تغذیه نقش بیشتری داره
ممنون از توضیحات درباره هورمونها و کندی گوارش. سؤال تخصصی: آیا غربالگری SIBO در بارداری انجام میشه؟ چه علائمی نشون میده که باید به پزشک مراجعه کرد؟و اینکه آیا مکانیسم گازیسازی ناشی از رافینوز در حبوبات توسط آنزیمهای خاصی قابل کاهش هست یا فقط باید حذف غذاهای مقصر باشیم؟
سلام وقت بخیر
غربالگری SIBO (رشد بیش از حد باکتریهای روده کوچک) در دوران بارداری بهطور روتین انجام نمیشود، مگر اینکه علائم شدید و مزمن گوارشی وجود داشته باشد. پزشکان معمولاً در دوران بارداری با احتیاط بیشتری عمل میکنند، چون برخی تستها مثل تست تنفسی هیدروژن ممکن است نیاز به مصرف مواد خاصی داشته باشند که در بارداری توصیه نمیشوند
از نظر علمی خیلی خوبه، ولی آیا تحقیقی هست که نشان بده مصرف پروبیوتیک یا نرمکننده مدفوع واقعاً اثری داشته؟ آیا استفاده از ملین OTC در دوران بارداری توصیه میشه؟محتوا گفت اجتناب از سبزیجات نفاخ مثل کلم و بروکلی بهتره؛ آیا کلا حذفشون صحیحه یا باید فقط محدود کرد؟
سلام وقت بخیر
اولویت با روشهای طبیعی است: مصرف فیبر (سبزیجات، میوهها، غلات کامل)، نوشیدن آب کافی، و فعالیت بدنی ملایم مثل پیادهروی هست مه من بهتون قاووت بارداری رو پیشنهاد میکنم که سرشار از فیبر هست
ملینهای محرک (مثل سنا یا بیزاکودیل) در دوز پایین و کوتاهمدت ممکن است بیخطر باشند، اما مصرف طولانیمدت میتواند باعث کمآبی و اختلال الکترولیت شود