شیردهی در زمان سرماخوردگی؛ راهنمای جامع برای مادران و نوزادان
یکی از چالش‌های مهم و رایجی که هر زن بارداری ممکن است تجربه کند، سرماخوردگی در دوران شیردهی است. اغلب مادران در این شرایط، بیشتر به فکر سلامتی نوزاد خود هستند و می‌پرسند که آیا می‌توان در زمان سرماخوردگی داروی خاصی مصرف کرد؟ آیا می‌توان به نوزاد شیر داد؟ در این صورت چگونه می‌توان از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری کرد؟
در این مقاله از مستر قاووت، علاوه بر معرفی قاووت به بررسی جامع موضوع شیردهی در زمان سرماخوردگی می‌پردازیم و به سؤالات رایج مادران در این خصوص پاسخ می‌دهیم. برای خرید قاووت با کیفیت از همین سایت، کافیست روی لینک مشخص شده کلیک کنید.
آیا شیردهی در زمان سرماخوردگی مجاز است؟
تصور غلطی در برخی از فرهنگ‌ها وجود دارد که نوزاد با خوردن شیر مادر، درگیر ویروس سرماخوردگی میشود. این در حالی است که امکان ندارد این ویروس از طریق شیر مادر منتقل شود.
به طور کلی شیردهی در زمان سرماخوردگی نه تنها مجاز است، حتی توصیه میشود. در واقع، شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که می‌توانند به نوزاد در مقابله با ویروس سرماخوردگی کمک کنند. در ادامه برخی از دلایل این توصیه را بررسی می‌کنیم:
- انتقال آنتی‌بادی‌ها: هنگامی که مادر به سرماخوردگی مبتلا میشود، بدن او شروع به تولید آنتی‌بادی‌هایی برای مقابله با ویروس می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شوند و به تقویت سیستم ایمنی او کمک می‌کنند.
- پیشگیری از بیماری در نوزاد: شیر مادر نه تنها به نوزاد در مقابله با سرماخوردگی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از ابتلای او به این بیماری نیز پیشگیری کند.
- کاهش شدت بیماری: حتی اگر نوزاد به سرماخوردگی مبتلا شود، شیر مادر قادر است شدت علائم بیماری را کاهش دهد و منجر به بهبود سریع‌تر نوزاد شود.
البته در برخی موارد به دلیل کم‌شدن آب بدن مادر در سرماخوردگی، تولید شیر نیز کاهش می‌یابد. توصیه میشود در این دوران با مصرف شیرافزا طبیعی، به کودک کمک کنید تا از مصرف نرمال شیر مادر بی‌بهره نماند.
موارد منع شیردهی در زمان سرماخوردگی
البته گاهی هم سرماخوردگی مادر در شیردهی مجاز نیست. در موارد نادر، ممکن است پزشک به مادر توصیه کند که به طور موقت شیردهی را متوقف کند. این موارد شامل:
- مصرف داروهای خاص: برخی از داروها می‌توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند و برای او مضر باشند. در صورت مصرف هرگونه دارو، مادر باید با پزشک خود در مورد امکان شیردهی مشورت کند.
- بیماری‌های خاص: در برخی از بیماری‌های خاص، مانند HIV یا سل فعال، شیردهی توصیه نمی‌شود.
البته گاهی قبل از شروع مصرف دارو می‌توانید برای چند وعده بعدی نوزاد، شیر خود را بدوشید و مصرف شیرخشک را به حداقل برسانید. برای نگهداری شیر مادر و استفاده از آن در زمان‌هایی که مادر قادر به شیردهی مستقیم نیست، می‌توانید از روش‌های نگهداری شیر مادر کمک بگیرید.
نحوه انتقال سرماخوردگی از مادر به نوزاد
سرماخوردگی یک بیماری ویروسی شایع است که می‌تواند از طریق راه‌های مختلفی از مادر به نوزاد منتقل شود. درک این راه‌ها و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه مناسب می‌تواند به حفظ سلامت نوزاد کمک کند. برخی از راه‌های انتقال سرماخوردگی در شیردهی از مادر به نوزاد عبارت‌اند از:
- تماس مستقیم: ویروس سرماخوردگی می‌تواند از طریق تماس مستقیم بین مادر و نوزاد منتقل شود. برای مثال، اگر مادر عطسه یا سرفه کند و قطرات حاوی ویروس روی صورت یا بدن نوزاد قرار بگیرند، یا اگر مادر دستان آلوده خود را به نوزاد بزند، ویروس به‌راحتی به نوزاد منتقل میشود.
- تماس غیرمستقیم: ویروس سرماخوردگی می‌تواند برای مدتی روی سطوح مختلف زنده بماند. بنابراین، اگر مادر سطحی را که به ویروس آلوده شده است لمس کند و سپس نوزاد همان سطح را لمس کند، ویروس به بدن نوزاد انتقال می‌یابد.
- قطرات تنفسی: هنگامی که مادر عطسه یا سرفه می‌کند، قطرات ریزی از دهان و بینی او خارج میشود که حاوی ویروس سرماخوردگی هستند. این قطرات می‌توانند در هوا پخش شوند و اگر نوزاد این قطرات را استنشاق کند، به سرماخوردگی مبتلا میشود.
همان‌طور که می‌بینید، اغلب نوزاد از راه‌های بسیار ساده‌ای به این ویروس مبتلا میشود. البته احتمال ابتلای نوزاد به عوامل مختلف زیر نیز بستگی دارد:
- شدت بیماری مادر: هرچه شدت بیماری مادر بیشتر و میزان ویروس در بدن او بیشتر باشد، احتمال انتقال بیماری به نوزاد نیز بیشتر است.
- سیستم ایمنی نوزاد: نوزادانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی قرار دارند.
- رعایت بهداشت: عدم رعایت بهداشت توسط مادر، مانند شستن ناکافی دست‌ها و عدم استفاده از ماسک، می‌تواند خطر انتقال بیماری به نوزاد را افزایش دهد.
اگر به هر دلیلی درگیر این ویروس شدید و به نوزاد نیز منتقل کردید، بهتر است دفعات شیردهی را افزایش دهید تا کودک مایعات بیشتر و آنتی‌بادی‌های بیشتری برای درمان دریافت کند. مقاله کافی بودن شیر مادر راهکارهای مؤثری در این مورد در اختیار شما قرار می‌دهد.
اقدامات پیشگیرانه
با همه چیزهایی که در مورد انتقال سرماخوردگی در شیردهی گفتیم، همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. در واقع تنها راه برای به حداقل رساندن احتمال بیماری کودک، پیشگیری از سرماخوردگی در شیردهی برای مادر است. اما اگر هم سرما خوردید، از روش‌های زیر برای جلوگیری از بیمار شدن نوزادتان کمک بگیرید:
- رعایت بهداشت فردی: مادر باید به طور مرتب به‌خصوص قبل از شیردهی یا تماس با نوزاد، دست‌های خود را با آب و صابون بشوید.
- استفاده از ماسک: استفاده از ماسک توسط مادر خطر انتقال ویروس به نوزاد را کاهش می‌دهد.
- جلوگیری از تماس نزدیک: در صورت امکان، مادر باید از تماس نزدیک با نوزاد در زمان بیماری خودداری کند.
- تهویه مناسب: تهویه مناسب محیط منجر به کاهش غلظت ویروس در هوا و کاهش خطر انتقال بیماری میشود.
در کنار این موضوع، به یاد داشته باشید که در دوران شیردهی، برخی از مادران ممکن است با مشکلاتی مانند نفخ در دوران شیردهی مواجه شوند که می‌تواند برای نوزاد نیز ناراحت‌کننده باشد. در صورت بروز این مشکل نیز، مشورت با پزشک و رعایت نکات تغذیه‌ای می‌تواند کمک‌کننده باشد.
داروهای مجاز و غیرمجاز در دوران شیردهی هنگام سرماخوردگی
مصرف داروها برای رفع سرماخوردگی در شیردهی با نگرانی‌هایی برای مادران همراه است، چرا که برخی از داروها می‌توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند و عوارضی را برای او به دنبال داشته باشند. در مورد شیردهی در زمان تب مادر نیز این مسئله صدق می‌کند. در این بخش به بررسی داروهای مجاز و غیرمجاز در دوران شیردهی هنگام سرماخوردگی می‌پردازیم و نکات مهمی را در این خصوص یادآور می‌شویم.
داروهای مجاز برای درمان خانگی سرماخوردگی در شیردهی
به طور کلی، داروهایی که به خوبی توسط بدن مادر جذب و متابولیزه می‌شوند، با کمترین میزان ممکن به شیر مادر می‌رسند. مصرف چنین داروهایی برای درمان فوری سرماخوردگی زنان شیرده، معمولاً در دوران شیردهی مجاز هستند. با این حال، باید به این نکته نیز توجه کرد که حتی داروهای مجاز نیز باید بااحتیاط و تحت‌نظر پزشک مصرف شوند. اگر به دنبال داروی سرماخوردگی در شیردهی هستید که برای جنین خطر نداشته باشد، به جدول زیر توجه کنید:
| داروی سرماخوردگی مجاز در شیردهی | کاربرد | موارد احتیاط |
| استامینوفن | این دارو به‌عنوان یک مسکن و تب‌بر شناخته میشود و به طور کلی در دوران شیردهی بی‌خطر است | مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارضی داشته باشد |
| ایبوپروفن | این دارو نیز یک مسکن و ضدالتهاب است | در صورت مصرف در دوزهای معمول، معمولاً در دوران شیردهی مشکلی ایجاد نمی‌کند. |
| دکسترومتورفان | این دارو برای تسکین سرفه استفاده میشود | در مقادیر کم وارد شیر مادر میشود و معمولاً بی‌خطر است |
| گایافانزین | این دارو به‌عنوان خلط‌آور شناخته میشود | به طور کلی در دوران شیردهی مجاز است. |
اگر به علت بیماری یا مصرف دارو احساس ضعف شدید دارید و نگران اختلال در روند شیردهی هستید، مقاله ضعف در شیردهی را به‌دقت مطالعه کنید.
داروهای غیرمجاز سرماخوردگی در شیردهی
برخی از داروها به دلیل عوارض احتمالی برای نوزاد، در دوران شیردهی ممنوع هستند. این داروها می‌توانند به مقدار قابل توجهی وارد شیر مادر شوند و عوارضی مانند خواب‌آلودگی، تحریک‌پذیری، مشکلات گوارشی و حتی مشکلات جدی‌تر را برای نوزاد ایجاد کنند. در اینجا به برخی از داروهای غیرمجاز برای سرماخوردگی در دوران شیردهی اشاره می‌کنیم:
| داروهای غیرمجاز سرماخوردگی در شیردهی | کاربرد | موارد احتیاط |
| سودوافدرین | این دارو به‌عنوان ضد احتقان بینی و برای درمان آبریزش بینی در شیردهی استفاده میشود | باعث کاهش تولید شیر مادر و همچنین بی‌قراری و تحریک‌پذیری در نوزاد میشود |
| آنتی‌هیستامین‌ها | برای رفع علائمی مثل عطسه، سرفه، آبریزش و… رایج توصیه می‌شوند | باعث خواب‌آلودگی و کاهش شیر مادر شده و برای نوزاد نیز عوارض دارند |
| کدئین | این دارو یک مسکن قوی است | باعث خواب‌آلودگی شدید و مشکلات تنفسی در نوزاد میشود. |
برای درمان خانگی سرماخوردگی در شیردهی قبل از مصرف هرگونه دارو، حتی داروهای بدون نسخه، برچسب آن را به‌دقت مطالعه کنید و از موارد منع مصرف آن مطلع شوید. توصیه میشود مراجعه به پزشک را جدی بگیرید و از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید. زیرا پزشک با توجه به شرایط شما و نوزادتان، بهترین دارو را برای شما تجویز خواهد کرد.
گاهی در اثر مصرف برخی از داروها، مزه شیر مادر تغییر می‌کند و باعث امتناع کودک از شیر خوردن میشود. یادگرفتن روش‌های خوشمزه شدن شیر مادر می‌تواند مشکل شما را حل کند.
تغذیه مادر و روش‌های خانگی درمان سرماخوردگی
تغذیه مناسب در دوران شیردهی، به ویژه زمانی که مادر به سرماخوردگی مبتلا شده است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یک رژیم غذایی سالم و متعادل با تقویت سیستم ایمنی مادر، باعث افزایش سرعت بهبود میشود. همچنین به تولید شیر کافی و مغذی برای نوزاد نیز کمک می‌کند. مثلاً قوتو یکی از خوراکی‌های ارزشمند برای افزایش و غلیظ شدن شیرمادر و تأمین مواد مغذی مورد نیاز مادر و جنین است. با رعایت نکات تغذیه‌ای زیر، نیاز به مصرف دارو را به حداقل برسانید:
- مصرف مایعات فراوان: هیدراته ماندن بدن در زمان سرماخوردگی بسیار مهم است. مادر شیرده باید به مقدار کافی آب، آب‌میوه طبیعی، دمنوشهای گیاهی و سوپ‌های گرم مصرف کند. بهترین دمنوش سرماخوردگی در دوران شیردهی چای آویشن و دمنوش نعناع است.
- تغذیه سالم و مقوی: مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه که سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. همچنین مصرف پروتئین کافی از منابعی مانند گوشت مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات نیز برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و تولید آنتی‌بادی‌ها ضروری است. غذاهای حاوی ویتامین C مانند پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت و فلفل‌دلمه‌ای نیز روند درمان را تسریع می‌کنند.
- استراحت کافی: استراحت کافی به بدن مادر کمک می‌کند تا با ویروس سرماخوردگی مبارزه کند و سریع‌تر بهبود یابد. کمبود خواب می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف و روند بهبود را کندتر کند.
- پرهیز از غذاهای مضر: در زمان سرماخوردگی، بهتر است از مصرف غذاهای چرب، سرخ‌شده، تند و سنگین خودداری کنید. این غذاها می‌توانند باعث تحریک بیشتر دستگاه گوارش و تشدید علائم بیماری شوند. همچنین، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار نیز در این دوران توصیه نمی‌شود.
نمونه‌هایی از غذاهای مفید در زمان سرماخوردگی عبارت‌اند از:
- سوپ مرغ یا آب گوشت
- آش رشته یا آش جو
- فرنی
- پوره سیب‌زمینی
- میوه و سبزیجات تازه
- آب‌میوه طبیعی
- جوشانده سرماخوردگی در شیردهی (مانند چای زنجبیل و عسل)
با رعایت نکات ساده، سلامتی مادر و نوزاد را در زمان سرماخوردگی تضمین کنیم
سرماخوردگی در دوران شیردهی می‌تواند برای مادر و نوزاد نگران‌کننده باشد. با این حال، با رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی ساده، می‌توان از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری و به بهبود سریع‌تر مادر کمک کرد.
شیردهی در زمان سرماخوردگی نه‌تنها مجاز، بلکه به دلیل وجود آنتی‌بادی‌های موجود در شیر مادر، برای نوزاد مفید است. مادران باید به استراحت کافی، تغذیه مناسب و رعایت بهداشت فردی خود توجه ویژه داشته باشند. در صورت بروز هرگونه مشکل یا نگرانی، مشورت با پزشک ضروری است. با رعایت این نکات کلیدی، می‌توان دوران سرماخوردگی را به سلامت پشت سر گذاشت و از سلامت مادر و نوزاد اطمینان حاصل کرد.
سؤالات متداول
- 1. آیا قرص سرماخوردگی در شیردهی ضرر دارد؟
- با توجه به اینکه قرص سرماخوردگی ترکیبی از داروهای مختلف است، مصرف آن در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
- 2. آیا واکسیناسیون می‌تواند از سرماخوردگی در نوزادان پیشگیری کند؟
- واکسیناسیون‌های توصیه شده توسط پزشک می‌توانند از ابتلای نوزاد به برخی از بیماری‌ها که علائم مشابه سرماخوردگی دارند، پیشگیری کنند.
- 3. آیا استفاده از دستگاه بخور در زمان سرماخوردگی برای نوزاد مفید است؟
- بله استفاده از دستگاه بخور می‌تواند به مرطوب نگه‌داشتن محیط و بهبود تنفس نوزاد و جلوگیری از خشکی مجاری تنفسی او کمک کند.
یه سوالی که داشتم اینه که اگه مادر دارو مصرف کنه، آیا مواد دارویی هم وارد شیر می‌شن؟ شما فقط گفتین که بعضی داروها ضرر دارن، اما دقیقاً کدوم داروها خطرناک هستن و چطور بفهمیم که مصرف یه داروی خاص برای شیرخوار مشکلی نداره؟
سلام وقت بخیر
بله اثرات دارو به شیر منتقل میشود
برای دورانی که شما سرما خوردید این داروها در دوران شیردهی غیر مجاز هستن
سودوافدرین
آنتی‌هیستامین‌ها
کدئین
در موارد دیگر حتمآ باید با پزشک مربوطه مشورت کنید.
من هر وقت سرما می‌خورم، مادرم میگه شیر نده، چون بچه ضعیف می‌شه. ولی تو مقاله نوشتین که شیر مادر حتی کمک می‌کنه که نوزاد مقاوم‌تر بشه. بالاخره کدوم درسته؟
سلام وقت بخیر
به طور کلی شیردهی در زمان سرماخوردگی نه تنها مجاز است، حتی توصیه میشود. در واقع، شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که می‌توانند به نوزاد در مقابله با ویروس سرماخوردگی کمک کنند. در ادامه برخی از دلایل این توصیه را بررسی می‌کنیم:
انتقال آنتی‌بادی‌ها: هنگامی که مادر به سرماخوردگی مبتلا میشود، بدن او شروع به تولید آنتی‌بادی‌هایی برای مقابله با ویروس می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شوند و به تقویت سیستم ایمنی او کمک می‌کنند.
پیشگیری از بیماری در نوزاد: شیر مادر نه تنها به نوزاد در مقابله با سرماخوردگی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از ابتلای او به این بیماری نیز پیشگیری کند.
کاهش شدت بیماری: حتی اگر نوزاد به سرماخوردگی مبتلا شود، شیر مادر قادر است شدت علائم بیماری را کاهش دهد و منجر به بهبود سریع‌تر نوزاد شود.
البته در برخی موارد به دلیل کم‌شدن آب بدن مادر در سرماخوردگی، تولید شیر نیز کاهش می‌یابد. توصیه میشود در این دوران با مصرف قاووت شیرافزا، به کودک کمک کنید تا از مصرف نرمال شیر مادر بی‌بهره نماند.
در مورد مصرف دمنوشهای گیاهی موقع سرماخوردگی چیزی نگفتین. بعضی دمنوش‌ها برای افزایش ایمنی خوبن، ولی آیا همه‌شون برای نوزاد هم ایمن هستن؟ کدوم دمنوش‌ها رو می‌شه مصرف کرد که هم بهبودی مادر سریع‌تر بشه، هم آسیبی به بچه نرسه؟
سلام وقت بخیر
دمنوش ختمی میتونه گزینه مناسبی برای سرماخوردگی در دوران شیردهی باشد